Coğrafi İşaret

Coğrafi İşaret

Coğrafi işaretler ulusal, bölgesel ve yerel kültürel kimliklerin geçmişten bu güne ve hatta sonraki süreçte de üreterek sahip oldukları kendilerine özgü ve eşi benzeri olmayan değerlerdir.   

   

 Coğrafi işaret tescili ile ilgili bölge/yörenin kendi kültürlerine ve yerel değerlerine sahip çıkmaları sağlanmış olacaktır. 




Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya istisnai durumlarda ülkeden kaynaklanan, tüm veya esas özelliklerini bu coğrafi alana özgü doğal ve beşerî unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar menşe adıdır. Menşe adları sadece ait oldukları coğrafi bölgede üretilirler. Çünkü ürün, niteliklerini ancak ait olduğu yöre içinde üretildiği takdirde kazanabilir. Menşe adına Finike Portakalı ve Malatya Kayısısı örnek gösterilebilir.

Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alan ile özdeşleşen, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar mahreç işaretidir. Mahreç işaretlerinin, ürünün özelliklerinden en az biri o yöreye ait olmakla birlikte, yöre dışında da üretilebilmesi söz konusudur. Ürünün yöre ile bağı sadece ünü de olabilir. Mahreç işaretine Antep Baklavası, Hereke İpek Halısı örnek gösterilebilir. Coğrafi bir yer adı içermese dahi menşe adı ve mahreç işaretinde yer alan şartları taşıyan bir ürünü belirtmek için geleneksel olarak kullanılan, günlük dilde yerleşmiş ve coğrafi bir yer adı içermeyen adlar da menşe adı veya mahreç işareti olabilir.

Coğrafi işaret, temel olarak benzerlerinden farklılaşmış ve bu farkı kaynaklandığı yöreye borçlu olan bir yöresel ürün adını ifade eder.  Coğrafi işaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işarettir. Coğrafi işaretler menşe adı ve mahreç işareti olarak ikiye ayrılır.

Menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmeyen ve ilgili piyasada bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlaması halinde geleneksel ürün adı olarak tanımlanır:

 

-Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.

-Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.

Geleneksel ürün adına örnek olarak, baklava, lokum, höşmerim, pastırma vb. ürünler verilebilir.

Tescilli coğrafi işaretin ve geleneksel ürün adının, şartları sağlayan herkes tarafından üretimi

ve pazarlaması yapılabilse de, tescil için başvuru hakkına herkes sahip değildir. Aşağıda sayılan

gerçek veya tüzel kişiler coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescil başvurusunda bulunabilirler:

 

- Üretici grupları.

- Ürün veya ürünün kaynaklandığı coğrafi alanla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile

kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları.

- Ürünle ilgili olarak kamu yararına çalışan veya üyelerinin ekonomik çıkarlarını

korumaya yetkili dernekler, vakıflar ve kooperatifler.

- Ürünün tek bir üreticisi varsa, bu durumu ispat etmesi şartıyla ilgili üretici.

Tescil başvurusu yapılan coğrafi işarete veya geleneksel ürün adına ait başvuru Kurum

tarafından değerlendirilir. İhtiyaç duyulduğu takdirde, konuda uzman bir veya birkaç kurum

veya kuruluştan görüş alınır. 6769 sayılı Kanunda belirtilen koşulları sağlayan başvurular

Bültende yayımlanır. Bültende yayım tarihinden itibaren üç ay içinde hakkında herhangi bir

itiraz yapılmamış, yapılan itirazlar nihai olarak reddedilmiş veya itirazların değerlendirilmesi

sonucunda değişikliğe uğramış başvuru, bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde tescil

ücretinin ödenmesi ile  tescil edilir, sicile kaydedilir. 

- Başvuru yapanın başvuru hakkına sahip olduğuna ilişkin bilgi ve belgeler.

- Başvuru yapan gerçek veya tüzel kişinin ürünün tek üreticisi olması halinde, bu hususu

ispatlayan bilgi ve belgeler.

- Başvuru yapanın kimlik ve iletişim bilgileri.

- Tescili istenen coğrafi işaretin adı, menşe adı veya mahreç işareti olduğuna ilişkin bilgi

ile menşe adı veya mahreç işareti tanımına uygunluğunu kanıtlayan bilgi ve belgeler.

- Ürünün hangi ürün grubuna dâhil olduğuna dair bilgi.

- Ürünün tanımı, ürünün ve gerekli hallerde hammaddesinin fiziksel, kimyasal,

mikrobiyolojik ve duyusal özelliklerini açıklayan teknik bilgi ve belgeler.

- Mahreç işareti başvurularında; ürünün üretimi, işlenmesi ve ürüne ilişkin işlemlerden

belirlenmiş coğrafi alan sınırları içinde yapılması gerekenleri açıklayan bilgi ve belgeler.

- Coğrafi işaret tanımı kapsamında coğrafi işaret tesciline konu olan ürünün niteliğinin,

ününün, tarihsel geçmişinin veya diğer özelliklerinin söz konusu coğrafi alan ile bağlantısını

kanıtlayan bilgi ve belgeler (Gazete, makale, araştırma yazıları vb.).

- Coğrafi işaretin kullanım biçimini, varsa etiketleme ve ambalajlamaya ilişkin özel

usulleri açıklayan bilgi.

- Başvuru ücretinin ödendiğine ilişkin bilgi.

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 49 uncu maddesi hükümlerine uygun olarak

denetleme sistemi oluşturulması  gerekmektedir.

Başvuru yapan, denetim işleminin yerine getirilebilmesi amacıyla konuda uzman kurum ve

kuruluşlardan müteşekkil bir denetim mercii oluşturmakla ve denetimin usulüne uygun biçimde yerine

getirilmesiyle görevlidir. Denetimde görev üstlenileceğine dair taahhüt içeren resmi nitelikteki

taahhütnameler, denetim merciinde yer alacak kurum ve kuruluşların her birinden temin edilerek Kuruma yapılacak başvuru dilekçesinin ekinde sunulmalıdır.

Coğrafi işaret tescilinin Bültende yayımlandığı tarihten itibaren yılda bir kez denetim raporunun

Türk Patent ve Marka Kurumuna  zorunludur.